SUMMER JAM 2025
HERBARIUM NOVUM II. PODMIOT: ROŚLINA
- Sympozjum – 09. – 14.09.2025
- wystawa – początek listopada 2025 do końca grudnia 2025
SYMPOZJUM WSPÓŁTWORZĄ:
– Bogusław Bachorczyk, prof. na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie
– Paweł Matyszewski, www.pawelmatyszewski.com
– Mateusz Gromadzki, Artysta transmedialny, posthumanista, ciemny ekolog, https://mateuszgromadzki.com
– Krystyna Jędrzejewska-Szmek, artystka i biolożka, https://krystynaszmek.cargo.site
– Julia Ciunowicz, absolwentka Wydziału Zarządzania Kulturą Wizualną ASP w Warszawie oraz Wydziału Sztuk Społecznych UW, @dzikie.sploty
– Weronika Zalewska, artystka intermedialna, absolwentka ASP w Gandawie, @werozalewska
– dr Magdalena Zamorska, kulturoznawczyni, dr nauk humanistycznych, adiunkta w Instytucie Kulturoznawstwa na Uniwersytecie Wrocławskim
– dr hab. Mateusz Salwa, historyk sztuki, filozof, adiunkt w Zakładzie Estetyki Instytutu Filozofii UW
– prof. dr hab. Bartosz J. Płachno, Zakład Cytologii i Embriologii Roślin, Instytut Botaniki UJ, w spektrum jego zainteresowań znajdują się powiązania nauki ze sztuką, kurator i współorganizator wystaw (m.in. cyklu „Na pograniczu światów”), @bartoszjp
KURATORKI
– kuratorka projektu – Katarzyna Jankowiak, kuratorka ABC Gallery i Poznań Visual Park www.abcgallery.pl, www.katarzynajankowiak.pl
– współpraca kuratorska i koordynacja – Maria Blanka Grzybowska, absolwentka Wydziału Kuratorstwa i Edukacji Artysyczej UAP (praca magisterska „Kompost jako inspiracja dla praktyk kuratorskich”), kuratorka, animatorka kultury, edukatorka/
WSPÓŁPRACA
Julia Zachciał – wolontariat (logistyka, zakwaterowanie, catering)
Summer Jam 2025 będzie kontynuacją i rozwinięciem wystawy Herbarium novum I. Efflorescentiae, ((BWA w Bydgoszczy w 2020 r. https://www.galeriabwa.bydgoszcz.pl/wystawa/herbarium-novum-efflorescentiae/) która eksponowała obecność motywów roślinnych w sztuce najnowszej i ich nowe znaczenia i interpretacje. Tym razem chcemy się przyglądać roślinom z zasadniczo odmiennej perspektywy. Summer Jam 2025 będzie zorganizowane w formule rezydencji twórczej dla 7 osób artystycznych, w których polu zainteresowań i praktyk twórczych znajdują się: figura rośliny i jej rola/sposób funkcjonowania w sztuce najnowszej, zagadnienia związane z podmiotowym traktowaniem, autonomią i prawami roślin, wartością roślin w perspektywie nieantropocentrycznej, biopolityki w kontekście postulatów dotyczących świadomości i zaangażowania w proces opartej o wiedzę i troskę współegzystencji oraz relacyjnego współtworzenia światów. W gronie zaproszonych osób są też aktywistki, które wiążą swoją działalność artystyczną z aktywizmem w obszarze interesujących nas zagadnień (wspólne działania na rzecz kształtowania społecznych postaw szacunku, troski i relacyjności wobec rośliny).
Tytuł projektu odwołuje się do konieczności wykreowania nowego postrzegania rośliny zarówno jako figury w kulturze, jak i w codziennej praktyce i budowaniu relacji z rośliną w naszym ludzkim z nią współistnieniu w świetle badań naukowych definiujących roślinę jako istotę autonomiczną, zasługującą na uznanie jej podmiotowości i wartości w perspektywie nieantropocentrycznej.
Przed sztuką i nauką stoi zatem zadanie stworzenia nowego herbarium roślin wyzwolonych z utylitarnej, antropocentrycznej perspektywy.
Chcemy zainspirować refleksję nad i realizację prac/działań odnoszących się do kilku zagadnień:
– zjawiska „plant blindness” (ślepoty na rośliny) zaobserwowanego i nazwanego przez botanika Jamesa H. Wandersee i biolożkę E. Schussler (Toward a Theory of Plant Blindness) polegającym na niedostrzeganiu roślin w ich własnym środowisku, ignorowaniem ich immanentnej wartości i podmiotowości. Jak pisze Magdalena Zamorska („Kulturowe herbarium. Polityka, etyka i estetyka roślin” w Prace kulturoznawcze 24, nr 3, s.9) „rośliny stają się „widzialne” dopiero wtedy, gdy współtworzą świat ludzki: są pokarmem, lekiem, trucizną, służą jako materiał budowlany, tkanina lub dekoracja”. Jednym z celów projektu jest zmiana tej perspektywy i usytuowanie rośliny jako istoty podmiotowej
– sprawczość sztuki w kreowaniu nowych relacji z roślinami oraz służących temu celowi strategii reprezentacji rośliny w sztuce. Jak pisze filozof Mateusz Salwa (Wydział Filozofii UW), „dzieła sztuki są cenione wyżej niż dzieła przyrody”, a bezinteresowny charakter doświadczenia estetycznego [rozumianego tutaj jako artefactual – przynależącego do obszaru sztuki] „pozwala podchodzić do przyrody jako sfery mającej wartość niezależną od ludzkich interesów” („Piękny okaz” w Prace kulturoznawcze 24, nr 3, s.38).
– strategia harmonijnej, nacechowanej troską koegzystencji z istotami roślinnymi jako odrębnymi, ale uwikłanymi w proces bycia z innymi (w tym ludzkimi, zwierzęcymi) organizmami. Interesująca jest kwestia możliwości przyjęcia perspektywy istoty roślinnej uwolnionej od praktyk animalizowania czy antropomorfizowania rośliny.
– podmiotowość i prawa roślin, coraz bardziej dobitnie podnoszone przez naukowców i naukowczynie różnych dziedzin, m.in. Sylvi Pouteau („Rośliny jako istoty otwarte. Od estetyki do etyki roślinno- ludzkiej”), Michael Murder („Plant Thinking: A Philosophy of Vegetal Life”), Stefano Mancuso (Naród roślin. Manifest zielonego supermocarstwa”). Ostatni z autorów pisze o nierównościach w zapisach prawnych dotyczących innych – nie – ludzkich istot: „Od paru dziesięcioleci przyznajemy zwierzętom prawa i godność. Rośliny jak dotąd niczego takiego się nie doczekały. Debata na temat ich praw jest jeszcze w powijakach, jednak nie powinniśmy dłużej zwlekać z jej podjęciem” (S. Mancuso, A. Viola „Błyskotliwa zieleń”, s.140).
– w kontekście podmiotowości i praw roślin chcemy poddać refleksji kwestie wiążące się z biopolityką, etycznym wymiarem przemysłowej produkcji roślin (w szczególności dekoracyjnych), ich dystrybucji, przechowywania i transportu.
Projekt jest dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego